Ungt fólk fái að kjósa

Það er fyrir löngu kominn tími til að auka réttindi og áhrif ungs fólks í samfélaginu. Einn þáttur í því er að allir 16 ára og eldri fái að kjósa sér fulltrúa í sveitarstjórnir og á Alþingi, það er aukið lýðræði. Með þessu yrði ábyrgð ungs fólks aukin og því gert kleift að taka þátt í mótun samfélagsins eins og það á réttmæta kröfu á.
Árið 1984 var almennur kosningaaldur á Íslandi lækkaður úr 20 árum í 18 ár. Nú er tími til að auka enn þátttöku ungs fólks í lýðræðinu og færa kosningaaldur í 16 ár. 16 ára einstaklingur í íslensku samfélagi er orðinn virkur þátttakandi í þjóðfélaginu, hefur lokið grunnskóla og ætti að vera tilbúinn til að taka á sig á þá ábyrgð sem felst í því að kjósa sér fulltrúa á Alþingi og í sveitarstjórnir. Það ætti einnig að vera sjálfsagður réttur þessa unga fólks.

Frumkvæði í lýðræði

Í nágrannalöndum okkur er verið að kanna þessi mál og það væri óskandi að Íslendingar tækju frumkvæði í því að auka lýðræði og þátttöku ungs fólks í þjóðfélaginu. Kosningaréttur allra eldri en 16 ára er í athugun í Bretlandi og hefur Græniflokkurinn í Englandi og Wales sett þessa kröfu í stefnuskrá sína og það sama hafa Frjálslyndir demókratar í Bretlandi og Þjóðarflokkurinn í Skotlandi gert. Í Finnlandi hefur Miðjuflokkurinn lagt til að tilraun verði gerð á einstökum svæðum í næstu sveitastjórnarkosningum, sem verða 2008, þar sem 16 ára Finnar fengju að kjósa. Í Svíþjóð hefur Umhverfisflokkurinn haft það á stefnuskrá sinni að lækka kosningaaldur niður í 16 ár til þess að freista þess að auka þátttöku ungmenna í pólitískri umræðu. Í Noregi hefur Frjálslyndiflokkurinn sett þetta mál í stefnuskrá sína og það sama má segja um flokka á hollenska þinginu, í Kanada, Ástralíu og í Austurríki svo nokkur lönd séu nefnd.
Nú þegar hafa 16 ára ungmenni kosningarétt í löndum eins og í Brasilíu, Níkaragúa og á Kúbu. Í Króatíu, Serbíu og Svartfjallalandi hafa ungmenni á vinnumarkaði og eru orðin 16 ára einnig kosningarétt.
Norski félagsfræðingurinn Stein Ringen hefur fjallað um þátttöku ungs fólks og barna í lýðræðinu (Citizens, Families and Reform, Clarendon Press, Oxford 1997) og Torfi H. Tulinius prófessor við Háskóla Íslands hefur einnig fjallað um málið á áhugaverðann hátt.

Rök með og á móti

Helstu rökin fyrir því að 16 ára einstaklingar hljóti kosningarétt eru þau að það muni smám saman leiða til breyttra áherslna í landsmálunum þar sem kjörnir fulltrúar landsins myndu leitast við að verja hagsmuni stærri hluta þjóðarinnar. Kosningaréttur hefði þroskandi áhrif á ungt fólk og það yrði að ábyrgum þátttakendum í samfélaginu.
Rök gegn því að ungt fólk fái kosningarétt eru til dæmis þau að börn og unglingar búi ekki yfir vitsmunaþroska til að taka afstöðu í þjóðmálum eða sveitastjórnarmálum, að þau láti tilfinningar ráða fremur en dómgreindina og séu líklegri til að verða fórnarlömb áróðursmeistara. Öll þessi rök lýsa vantrausti á ungt fólk og hafa reyndar einnig verið notuð á liðnum tímum til að koma í veg fyrir að konur, eignalausir, undirokaðir kynþættir og jafnvel almenningur hljóti kosningarétt!
Krafa okkar í upphafi 21. aldarinnar hlýtur að vera sú að allir 16 ára og eldri fá kosningarétt.

Hlynur Hallsson

Athugasemdir

[Jón Ingi (IP-tala skráð) 5.2.2007 kl. 08:17]

Sælir Hlynur.

ekki veit ég í hvaða draumaheimi þú lifir í. ekki get ég sagt að ég búi í sama heimi og þú ef að þú sérð hlutina í þessu ljósi. 16 ára krökkum er ekki treyst til þess stjórna sjálfum sér fyrr en um 18 ára aldur. ættu þessi börn þá að fá að fara að kjósa sinn fulltrúa á alþingi ef að þau hafa ekki þroska til þess að geta hugsað umsjálfan sig.????.

18 ára börn hafa rétt svo aldur til þess að kjósa fulltrúa, þú gætir spurt hvern 18 ára ungling sem er og athugað hver kunnátta hans og áhugi er á stjórnmálum. flestir vita ekkert hvaða áherslur þeir myndu fara eftir þegar valið er kosningarefni. flestir fara bara eftir straumnum og kjósa bara eitthvað. ég vill sjá mótaðar skoðanir hjá fólki sem kýs fólk á alþingi. ég er ekki að gera lítið úr stjórnmálaáhuga 16 ára unglings heldur er ég að segja það að meirihluti unglinga undir 18 ára aldri hugsar ekki um stjórnmál. þú sérð það best að við síðustu sveitarstjórnarkosningar þá fer hlutfall kjósenda sem´nýtir kosningarétt sinn er ekki nema um 67% og þá þætti mér gaman að sjá hver % yrði hjá krökkum undir 18 ára aldri.

kv. Jón Ingi

[Hlynur Hallsson, 5.2.2007 kl. 12:18]

Sæll Jón Ingi, það þarf að efla fræðslu um lýðræði og stjórnmál í efstu bekkjum grunnskóla og í framhaldsskólum. Það er afar mikilvægt fyrir samfélagið að sem flestir séu virkir þátttakendur í því að móta þetta þjóðfélag. Ég þekki marga á aldrinum 16 og 17 ára sem velta stjórnmálum mikið fyrir sér og vildu gjarnan fá að kjósa. Það hlytur að vera okkar verkefni að virkja fleiri. Þeir sem eru yngri en 18 ára eiga einnig að fá að hafa áhrif og lækkun kosningaaldurs er skref í þá átt. Það er auðvitað ekki hægt að þvinga neinn til að kjósa en ég er viss um að áhuginn muni aukast með kosningarétti og vissu um það að maður geti haft áhrif. Ég bý ekki í draumaheimi en er bjartsýnn maður að eðlisfari. Bestu kveðjur,